Alleen voor Geert Goiris met zijn zware analoge camera zwaaien palmen als flamencodanseressen zwoel en verleidelijk met hun waaiers. Voor ieder ander gedragen ze zich stijf en lang niet zo fotogeniek. Dat geldt in het algemeen ook voor cactussen die op de droge bodem van de woestijn gewoon maar wat liggen te wachten tot de fotograaf voorbijkomt en dan ineens op reuzenspinnen gaan lijken, voor wolkendekken die apocalyptisch bubbelende formaties aannemen en keigrote stenen die spontaan in de sciencefictionmodus schieten wanneer ze hem zien.

Hoe het ook zij, de Belg toont nu zijn nieuwste werk, dat prachtig aansluit op het oude, voor de eerste keer groots in Nederland, bij Foam in Amsterdam. Flashbulb Memories, Ash Grey Prophecies heet de slim opgebouwde tentoonstelling (een prijs voor die titel). Er verscheen ook een publicatie, Prophet, die van suspense en obscuriteit aan elkaar hangt.

Dat deed het vorige boek, Lying Awake, ook al. Maar wat op papier zo goed werkt, wat betreft intieme, donkere sfeer en bladervrijheid – zie dat maar eens bevredigend te vertalen naar een museumzaal, waar zelfs de beste foto’s hun stinkende best moeten doen om méér te zijn dan slechts plaatjes op een witte muur.

In het begin is het inderdaad even wennen. Daar hangen die typische Geert Goiris-beelden, alledaagse taferelen die druipen van dreiging en nadrukkelijkheid, maar dan gróót en keurig achter glas en met veel muur eromheen, waardoor de kennismaking aanvankelijk wat formeel verloopt. De foto’s en het bezoek – ze knikken elkaar stijfjes toe en wachten tot de één de ander een handreiking doet, of andersom.

Dat gebeurt gelukkig snel. Want daar hangt die zwoele palm al te lonken, een overdonderende zwart-wit foto met de accenten op precies de goede plekken, en nu tot in de kleinste details te bewonderen. Daar is ook de apocalyptische lucht, de cactus, een droomachtige tuin met onwerkelijke kleuren, en een dode kraai, die bovenop een krantenfoto van wanhopig ogende jonge mensen ligt. Zijn pootjes steken verkrampt de lucht in. Langzaam word je de tentoonstelling ingeduwd, tot je niet meer kunt ontsnappen aan de omineuze visie van de fotograaf.

Effectief wel: een tentoonstelling in trechtervorm. In de tweede zaal zuigt het werk Fragment (2012), een hoekige, steeds smaller wordende betonnen tunnel die als behang een hele wand bedekt, je als het ware verder naar binnen en daarna moet je omhoog, door een smalle gang die wordt beschenen door een lege lichtbak, tot je strandt in de duisternis van een diavoorstelling, één van de nieuwste werken.

Het is daar dat de tentoonstelling volledig bezit van je neemt. Alsof je zit opgesloten in één van Goiris’ fotoboeken en zowel gedwongen als gefascineerd staart naar groen en blauw oplichtende sneeuwlandschappen, waarin mensen in witte pakken onbestemde dingen doen en het verlaten landschap oogt als na een buitenaardse aanval.

Het knappe van dit werk is dat Goiris zijn blik zo consequent doorvoert. Zijn oeuvre verbreedt zich, maar verdiept zich nog veel meer en is het resultaat van jaren gestaag doorwerken en schaven en experimenteren met verschillende soorten film voor het gewenste futuristische effect. Dat geduld wordt beloond. Dan pas tonen de dingen zich zoals de fotograaf het wil.

Geert Goiris: ‘Een ‘flashbulb memory’ is een term uit de jaren zeventig, afkomstig uit de psychologie. Hij wordt gebruikt voor gedetailleerde herinneringen aan ingrijpende gebeurtenissen waarbij je nog exact weet wat je deed en waar je was op het moment dat het gebeurde. Bijvoorbeeld toen het eerste vliegtuig de Twin Towers invloog. Ik denk dat er een combinatie van perplexe herinneringen en tegelijk donkere voorgevoelens op elkaar inwerkt in mijn recente foto’s, vandaar de titel.’ (citaat uit het cahier bij de tentoonstelling in Foam)

Dit artikel werd gepubliceerd in de Volkskrant op 23 april 2015 ter gelegenheid van de tentoonstelling Geert Goiris – Flashbulb Memories, Ash Grey Prophecies (20 maart t/m 24 mei 2015) in Foam, Amsterdam.