Adieu, zwervend bestaan. Hallo, dragende muren. Fotodok, het voormalige guerilla-initiatief voor documentairefotografie, heeft na ruim vijf jaar backpacken van plek naar plek een vaste stek gevonden. Onlangs nam de organisatie, bestaande uit vier mensen, haar intrek in de Utrechtse ruimte die voorheen toebehoorde aan de vorig jaar naar Amsterdam verhuisde galerie Flatland. Binnenkort zal ook Casco, platform voor kunst, design en theorie, hierheen komen. Het is de bedoeling dat beide instellingen zo nu en dan gezamenlijke projecten organiseren.

 

 

Nu heeft Fotodok de bovenzalen van het langgerekte pand nog even voor zichzelf alleen. De muren en plafondbalken werden wit geverfd, de vloer lichtgrijs. Het ziet eruit als een echte, officiële tentoonstellingsruimte, zij het speelser en charmanter dan de doorsnee galerie, dankzij de balkenplafonds, een paar intieme ‘alkoofjes’ en zicht op de mooiste boom van Utrecht. De zalen zijn gevuld met het werk van de leden van Sputnik, een oost-Europees fotografencollectief dat door Fotodok werd gevraagd om de eerste tentoonstelling op de nieuwe plek in te richten.

 

 

 

Femke Lutgerink (38), artistiek leider en medeoprichter van Fotodok, is blij dat nu een einde is gekomen aan het rondreizen. Het steeds opnieuw regelen van gastruimtes ‘kost enorm veel energie’, zegt ze. ‘Bovendien ben je bent altijd afhankelijk van iemand anders z’n goodwill’. Een eigen plek is beter, voor het onderlinge contact in het Fotodokteam, voor het contact met de vrijwilligers die per project hun bijdrage leveren. En voor de zichtbaarheid, vult zakelijk leider Bart Sleegers (37) aan.

Daar ontbrak het tot nu toe inderdaad aan. Fotodok staat aan de wieg van wat de emancipatiebeweging van de documentairefotografie kan worden genoemd. Het is dezelfde beweging waaruit de Dutch Doc Award, de jaarlijkse prijs voor documentairefotografie, voortkwam. Ook die werd in het leven geroepen om die in het nauw gedreven beroepsgroep, lijdend onder minder ruimte voor grote fotografieverhalen in tijdschriften en kranten, een platform te bieden.

Fotodok heeft bepaald niet stilgezeten. Het organiseerde behalve tentoonstellingen workshops, lezingen en debatten, gaf publicaties uit, trad op als producent van fotoprojecten en mengde zich actief in de zo nu en dan fel oplaaiende discussie over de rol van documentaire binnen de fotografie. Toch bleek dikwijls dat die activiteiten, hoe fris en verrassend ook, te lijden hadden onder het nergens thuishoren; in het geweld van het documentairefotografische aanbod sneeuwde dat wat het strijdbare Fotodok te bieden had onder.

 

 

 

Daar komt nu verandering in. Een vaste plek geeft Fotodok eindelijk de kans ontmoetingsplek te worden voor liefhebbers van de verhalende fotografie, of dat nu professionele fotografen zijn of amateurs, galeriepubliek of schoolkinderen. Daarbij blijft het van belang fotoprojecten te stimuleren. Want vaste plek of niet, het belang van de documentairefotografie in Nederland is nog altijd niet voor iedereen duidelijk.

‘We mogen nooit op onze lauweren rusten’, vind Lutgerink. ‘Er is genoeg werk: we moeten aansluiting zoeken met het internationale veld en vooral ook bruggen slaan naar het publiek. We moeten ons steeds afvragen: voor wie maken we een verhaal en wat willen we ermee?’ Het nieuwe Fotodokhuis wil ruimte en gelegenheid geven om al die vragen te beantwoorden.

 

Fotodok: Sputnik Photos.

T/m 13 april op de nieuwe locatie van Fotodok: Lange Nieuwstraat 7, Utrecht. fotodok.org

 Gepubliceerd op dinsdag 11 maart 2014 in de Volkskrant