Op een polaroid is het gras altijd groener. Het rood is er dieper, het licht betoverender, de intimiteit groter. Zelfs wanneer een polaroid gifgroen is uitgeslagen, dan heeft ie nog een artistieke kwaliteit die een met zorg afgedrukte, maar niettemin dóódnormale foto kan laten verbleken van jaloezie. Polaroids zijn verleidelijk tot en met, altijd in staat om het bezoek te vertederen. Kun je nagaan wat het effect is wanneer ze met zijn duizenden zijn.

Daarvoor hoef je niet ver te reizen. In museum De Pont in Tilburg is nu de installatie Thousand (2007) van de Amerikaanse fotograaf Philip-Lorca diCorcia te zien, onderdeel van een groot retrospectief met werk van 1975 tot nu. Thousand bestaat uit, inderdaad: duizend polaroids, die als een lang lint op een smal richeltje langs de muur werden neergezet. Op ooghoogte, zodat je als bezoeker niets anders hoeft te doen dan erlangs te lopen en minutenlang hun verleidingskunsten te ondergaan.

 

 

 

 

 

 

 

 

DiCorcia, al bijna veertig jaar in het vak, weet donders goed wat hij met dit werk bereiken kan. De duizend fotootjes zijn een keuze uit de ruim 4000 polaroids die hij gedurende zijn imposante carrière maakte. Samen vormen ze een soort samenvatting van leven en werk; intieme privémomenten worden afgewisseld met taferelen die je herkent uit zijn bekende fotoseries, zoals Hustlers (1990-1992), waarvoor de fotograaf mannelijke prostitués in Los Angeles portretteerde in ruil voor het bedrag dat ze vroegen voor de goedkoopste seksuele handeling. Aanvankelijk wilde diCorcia de volgorde van de polaroids laten bepalen door een computer, maar uiteindelijk deed hij het zelf, zodat Thousand een tot in de puntjes gestileerd en bedacht ‘kijkje’ in het leven van de fotograaf geeft.

Dat doet diCorcia immers altijd: de werkelijkheid vormgeven, zo dat je je constant afvraagt wat ‘echt’ is en wat door de fotograaf in scène werd gezet. Dat deed hij in de drukke straten van New York, waar hij met behulp van een speciale lichtflitsinstallatie individuen uit de vliedende massa isoleerde en portretteerde alsof ze bij hem in de studio dromerig voor zich uit staarden (Heads, 2001). En met de hustlers, die hij liet poseren in een omgeving die hij zo vormgaf dat het lijkt alsof ze acteurs in een Hollywoodfilm zijn. Net als fotograaf Jeff Wall, niet toevallig ook gevormd door de conceptuele kunst van de jaren zeventig waarin fotografie werd gebruikt om verzonnen verhalen te vertellen, maakt diCorcia gebruik van de zichtbare werkelijkheid en tilt hij haar door allerlei kunstmatige ingrepen naar een niveau dat ergens tussen werkelijkheid en fantasie in zweeft.

 

 

 

 

 

 

Daarin bereikte hij in 2003 al een voorlopig hoogtepunt met A Storybook Life, een compilatie van 67 foto’s die hij, net als in Thousand, door de jaren heen had gemaakt en nu opnieuw had geordend. Uit deze serie, mooi gepresenteerd in de kabinetjes van De Pont, spreekt duidelijk diCorcia’s verlangen om te zien hoever hij kon gaan in het herschikken van het verleden en zijn herinneringen daaraan, op zo’n manier dat zijn publiek wordt getroffen door de intimiteit van de beelden en tegelijkertijd kan twijfelen aan de waarachtigheid ervan.

Het is een idee dat de fotograaf ten volle uitwerkte in Thousand. Vandaar de keuze voor polaroids: die roepen met hun verleidingskunsten een extra schijn van intimiteit op. Ze trekken je aan, maar laten je nooit echt toe, zodat het, wanneer je Tilburg weer verlaat, lijkt alsof de serie een droom was. Levensecht maar ongrijpbaar.

 

 

Philip-Lorca diCorcia. Tot en met 19 januari in Museum de Pont, Tilburg.

Gepubliceerd op 12 november 2013 in de Volkskrant.