Kijk, als je een tot tijdmachine omgebouwde vliegende DeLorean DMC-12 hebt, met een flux capacitator die bij een snelheid van precies 88 mijl per uur en 1,21 gigawatt aan energie gaat werken – dan is het natuurlijk super makkelijk om naar toekomst te vliegen en te kijken hoe het er daar uitziet. Alleen: wat als je geen Marty McFly heet, maar Martine Stig, en je geen tijdmachine tot je beschikking hebt, maar slechts een fotocamera, uitgerekend een ding dat goed is in het vastleggen en bewaren van dat wat achter ons ligt? Dan spreken we, een beetje tuttig, van ‘een uitdaging’.

Eentje die fotograaf Martine Stig evenwel vol goede moed is aangegaan. In SCHUNK*, een multidisciplinaire culturele instelling in een oud warenhuis in Heerlen, presenteert zij de tentoonstelling (plus boek) Cauchy Horizons. Die bestaat uit haar laatste fotoserie en een aantal kunstwerken dat zij, aansluitend op die foto’s, koos uit de rijke kunstcollectie van SCHUNCK*. Dit is haar (fotografische) zoektocht naar de verbeelding van de toekomst.

 

 

‘Cauchy horizon’ is een ingewikkeld wetenschappelijk begrip. Het duidt op de buitenste grens van onleefbare zwarte gaten in het heelal, waarvoorbij tijd en ruimte zich ineens weer ‘normaal’ gedragen, waardoor er hypothetisch gezien leven zou kunnen bestaan. Cauchy horizons zijn dus een soort poorten naar de toekomst, passages naar parallelle werelden. En op zijn minst zijn het katalysators voor de verbeelding.

In vier verschillende steden-in-transitie, Tunis, Shenzen, Genève/CERN en Athene, trok Martine Stig erop uit om vooruit te kijken. Daarbij liet ze zich leiden door de beeldtaal van inmiddels verouderde maar destijds revolutionaire sciencefictionfilms, zoals Voyage dans la lune en A Space Odyssey. In het lint van zwart-wit en kleurenfoto’s dat zich door de tentoonstellingsruimte van SCHUNCK* over twee wanden uitstrekt en waarvan elk beeld reageert op dat ervoor en erna, wordt die hele futuristische trukendoos opengetrokken.

Cirkels, bollen, sferen. Driehoeken als geheimzinnige tekens op muren en stoepen. Ogen van neonlicht bovenop een gebouw. Waterleidingen, pijpen, rasters. De stad van bovenaf, als door de ogen van de Russische constructivistische kunstenaar Alexander Rodchenko, waardoor slagschaduwen en perspectivische vertekening een belangrijke rol gaan opeisen in de voorstelling. Je kent die beeldtaal; zo heeft de toekomst er vaker uitgezien. Dat is de eeuwige onvolkomenheid en tegelijk het fijne aan elke poging om de toekomst vorm te geven: hoe raar je haar ook maakt, ze blijft altijd vertrouwd, omdat ze het product is van de huidige verbeeldingskracht.

 

 

 

 

Martine Stig was zich van dat gegeven op voorhand bewust. Toch slaagde ze erin om in haar werk in elk geval zicht op een parallelle wereld te bieden. Of het de toekomst is – geen idee. Maar haar mooie vormentaal en ragfijne gevoel voor detail en kleur en alledaagse vreemde situaties (weerspiegelingen in een ruit, een man die aan een tafel in slaap is gevallen waardoor het van achteren gezien lijkt of hij geen hoofd meer heeft) zorgen ervoor dat die vier steden van de toekomst samensmelten tot één universele, bekende en op hetzelfde moment magische, onverwachte plek.

 

 

 

 

Dat gevoel wordt in Heerlen versterkt door de keuze die Stig maakte uit de collectie van het museum. Dat extraatje is een verdraaid goede reden om naar Heerlen af te reizen, want in Stigs boek vind je de prachtige schilderijen van Marlene Dumas, Erik van Lieshout en Rik Meijers, de foto van Wolfgang Tillmans en de tekening van Louis de Cordier niet terug. Die ademen eenzelfde soort sfeer uit als de foto’s: die van een vreemde, groengrijze klinische wereld waar opnieuw cirkels, eenzame mensen en algehele geheimzinnigheid een rol spelen.

Deze knappe combinatie zorgt ervoor dat je SCHUNCK* verlaat in de veronderstelling dat je even heel ergens anders was.

 

 

Martine Stig: Cauchy Horizons. T/m 4 augustus in SCHUNCK*, Heerlen

Gepubliceerd op 29 mei in de Volkskrant

 

 

 

 

SCHUNCK* is gevestigd in Het Glaspaleis in Heerlen, een oud warenhuis dat in 1933 werd ontworpen door architect Frits Peutz in opdracht van stoffenverkoper Peter Schunck. Het is een luchtig en licht gebouw, een belangrijk voorbeeld van het Nieuwe Bouwen in Nederland. De gevel bestaat geheel uit glas, vandaar de naam ‘Het Glaspaleis’, en de constructie bestaat uit naar boven toe steeds smaller wordende kolommen die op elke verdieping uitlopen in paddenstoelvormige hoeden. Het was destijds een baanbrekend, futuristisch ontwerp – en eigenlijk is het dat nog steeds. Het gebouw stijgt nog net niet op.