In de lange gang in het Naardense Vestingmuseum hangt de waarheid in het midden. Je kunt er niet bij, vertwijfeling slaat toe. Wie moet je nu geloven: fotograaf Marieke van der Velden, die met haar kleurrijke en aanstekelijke serie de alledaagse momenten in Baghdad wil laten zien, verjaardagen, pretparkbezoekjes, familiebijeenkomsten – of frontfotograaf Eddy van Wessel, wiens grimmige zwart-wit beelden een heel andere kant van Irak laten zien, die waar een burgeroorlog op de loer ligt?

 

 

 

 

 

 

Een antwoord vinden op die vraag is niet het belangrijkste. Beide kanten kunnen blijkbaar naast elkaar bestaan. Waar het om gaat is dat je hier weer eens ziet hoe veelzijdig de fotografie is, en hoe machtig nog steeds, ook al weten we dan al lang dat we niet elke afbeelding klakkeloos voor waar moeten aannemen. Twee van die uiteenlopende series bij elkaar in dezelfde ruimte en je beseft weer hoe overtuigend het medium kan zijn, ongeacht voor welke partij.

Zo kan het dus ook. De presentatie in het Vestingmuseum maakt deel uit van de dertiende editie van het FotoFestival Naarden – en het valt meteen op: wat een verschil met de twaalfde, twee jaar geleden. Waar het destijds in deze vestinggang een oppervlakkig allegaartje was, daar heerst nu orde en tucht. Niet maar een handjevol foto’s per project en dan hop door naar het volgende, nee, de bezoeker krijgt uitgebreid de tijd om te doen waarvoor hij is gekomen: kijken. En dat geldt ook voor de meeste andere presentaties van het festival.

Het geheim, volgens de samenstellers Feiko Koster en Eduard Planting: een langere voorbereiding en dus meer rust om over de dingen na te denken. Dat zal wel kloppen. De vorige editie werd geplaagd door een hoofdsponsor die zich had teruggetrokken, een artistieke directie die was opgestapt en twee nieuwe samenstellers die binnen een paar maanden een zieltogend festival moesten oplappen. Dat alles lijkt nu opgelost. En uit die hervonden rust vloeide in elk geval een beter thema voort: ‘Don’t stay here. Dutch photography on the move’ – al blijft het een raadsel waarom zulke tentoonstellingstitels altijd in het Engels moeten.

Nederlandse fotografen die vaker over de landsgrenzen te vinden zijn dan erbinnen: soms vergeten we het even, maar daar zijn er nogal wat van. Voor Naarden werden er zo’n vijftig geselecteerd, van ervaren en gerenommeerd, zoals Jan Banning (die daklozen portretteerde in het zuiden van de Verenigde Staten) tot Marcel Brons, nog niet zo lang van de Fotovakschool af (zie onder). Ze werden bijeengebracht in presentaties die, ondanks hun verscheidenheid, een mooie eenheid vormen. Al was het alleen maar omdat al die projecten tezamen bewijzen dat Nederlanders lang niet zo navelstaarderig zijn als we de laatste jaren waren gaan denken. Dat is al winst.

 

 

 

 

 

 

Natuurlijk valt er nog wel het een en ander op (of aan) te merken. Zo is het best raar dat het werk van Magnumfotograaf Bruce Gilden te zien is in de Grote Kerk. Niets ten nadele van zijn werk, maar Gilden is Amerikaan, en ook al is zijn werk over de slachtoffers van de financiële crisis uitgekozen om wat meer reliëf te geven aan het daklozenproject van Jan Banning, hij blijft een vreemde eend binnen het thema.

Nieuw dit jaar is The Fence, letterlijk een lint van hekken langs de vesting van Naarden, waarop het werk van een groot aantal jonge fotografen te zien is. Hoe sympathiek ook, dat is een beetje veel van het goede. Het was voor de teruggekeerde en veelgekoesterde rust van het festival beter geweest als de beste jonge fotografen waren opgenomen in de binnenpresentaties, en de anderen gewoon waren weggelaten.

Niettemin verdient het Fotofestival Naarden een pluim voor de inrichting van die binnenlocaties. Net als in het Vestingmuseum zijn in Gebouw H van Bastion Oranje twee mooie fotoseries te zien, die allebei in hetzelfde land werden gemaakt. Robert Knoth reisde door de naargeestig uitgestorven gebieden rond de beschadigde kerncentrale van Fukushima en legde vast hoe de natuur daar bezit neemt van de huizen en de speelplaatsen. En in het volgende gedeelte hangt de serie van Olivier van Breugel en Simone Mudde, die in Tokyo gestrande Japanners fotografeerden die de nacht noodgedwongen doorbrengen in vestigingen van McDonalds, tot de eerste metro’s weer rijden.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Eén land, twee totaal verschillende fenomenen, en drie Nederlandse fotografen om ze vast te leggen. Ook hier blijkt fotografie een fijn medium om die absurde gelijktijdigheid te vangen. Goed dat dat in Naarden te zien is.

FotoFestival Naarden 2013.

T/m 23 juni op verschillende locaties in Naarden

Gepubliceerd op 24 mei in de Volkskrant

 

Garagedoc

Marcel Brons (1981) toont, uiterst toepasselijk, in een oude garage zijn documentaireproject Garagedoc. Dat project gaat over de uitgestrekte garageterreinen in de buitenwijken van Russische steden, waar mensen hun auto’s stallen en hele dagen sleutelen aan motorblokken. De terreinen groeiden uit tot een soort parallelle vrijstaten, met zelf geknutselde bouwwerken in allerlei kleuren. De Russische overheid wil deze terreinen nu met de grond gelijkmaken, omdat ze de kostbare grond terug wil. Brons’ verrassend slim uitgedachte installatie bestaat uit verschillende fotoseries, een film en een oude Russische Lada. Samen vertellen zij op overtuigende wijze dat hier onbekende verhaal.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ook te zien: ontroerend werk van Carla Kogelman: