Zelfs met een kleine steen is het goed gooien. Aan dit exemplaar zit een gemeen puntje, dat kan met de juiste snelheid hard aankomen. Er loopt een rood adertje over het zandkleurige oppervlak, de steen lijkt op een microwoestijnlandschap. De Britse documentairefotograaf Zed Nelson (47) vond hem op het Kings of Israel Plein in Tel Aviv, waar in 1995 de Israëlische premier Yitzhak Rabin werd vermoord door een Orthodoxe jood omdat Rabin volgens hem onterecht stukken grond weggaf aan de Palestijnen. Gooi ermee en je smijt niet alleen een stuk geschiedenis naar iemands hoofd, maar ook precies dat waar het in dit gebied allemaal om draait: land.

 

 

Nelson fotografeerde een aantal van dit soort ‘historische’ stenen in het harde, felle licht van Israël, hun schaduwen kort en scherp tegen de lichte achtergrond. In de Groningse Noorderlicht Galerie zijn ze te zien op de tentoonstelling In This Land, de internationale première van Nelsons project. De fotograaf ging op reis om, zoals hij zelf schrijft in het voorwoord van zijn bijbehorende publicatie, ‘te proberen de mindset van hedendaags Israël te begrijpen’.

Dat is niet echt gelukt. Zijn fotografische verslag van die zoektocht is prachtig: hij fotografeerde niet alleen stenen, maar ook weidse vergezichten met een enkel huis, woestijnlandschappen met wachttorens en witte woonblokken achter een hoge muur. Het zijn beelden die voorbij gaan aan standaard en dikwijls eendimensionale nieuwsfoto’s uit het gebied, zoals het een goed documentaireproject betaamt, met bovendien die stenen als mooie symbolische laag. Maar begrip? Nee.

Uit de foto’s en de tekst die Nelson schreef over zijn bezoek blijkt dat hij het inderdaad wel heeft geprobeerd. Hij vertrok destijds, zo beweert hij, met een ‘reservoir aan sympathie’ voor de joden van Israël. Maar gaandeweg kropen de verhalen van de geplaagde en weggejaagde Palestijnen die hij sprak onder zijn huid. Dat is te zien.

 

 

 

 

Op een van zijn foto’s verrijzen de luxe joodse woonblokken van Har Homa op de Westelijke Jordaanoever aan de horizon, terwijl op de voorgrond een oude Palestijnse herder in een vervallen hutje woont en volgens Nelson nog niet eens een schuur voor zijn dieren mag bouwen. De betonnen muur die zich door het gebied slingert en de Palestijnen moet scheiden van de Israëliërs duikt regelmatig op, altijd vanuit het perspectief van de Palestijnen.

In This Land is geen pamflettistische aanklacht tegen het Israëlische beleid. Daarvoor zijn de foto’s van Zed Nelson, die vroeg in zijn carrière koos voor een rol als fotograaf en niet als demonstrant, te afstandelijk. Soms zijn ze ook lichtelijk absurdistisch. Dat laatste zit ‘m vooral in de foto’s met die weidse landschappen met af en toe een menselijk spoor. Je voelt de verbazing van de fotograaf. Hoe is het mogelijk: zóveel land – en toch geen plek.

 

 

Zed Nelson. In This Land. T/m 17 maart in Noorderlicht Galerie, Groningen.

Gepubliceerd op 4 maart 2013 in de Volkskrant.