Kent u die mop van de man die bij de psychiater een Rorschachtest krijgt afgenomen? Hij ziet alleen maar blote vrouwen in de inktvlekken. Wanneer de psychiater constateert dat hij wel erg seksueel gepreoccupeerd is, roept de man geërgerd uit dat de dokter hem dan ook niet alleen maar van die vieze plaatjes moet voorschotelen.

Op die mop is nu een variant, met in de hoofdrol de keurige bezoekster van een galerie. Die staat al een tijdje te kijken naar vier foto’s – Blad, Boek, Hal en Lamp – aan de muur. Het zouden foto’s moeten zijn van een stuk papier, een opengeslagen boek, een Ikea-lamp en een saaie gang, zo verraden de titels tenminste – alleen: de bezoekster zíet die dingen niet.

 

 

 

 

Billen, ziet ze. En nog meer billen. En borsten en, van onderaf, het kruis van een vrouw, met twee zachtroze ronde dijen en precies in het midden een warm, brandend lichtje. Seksueel gepreoccupeerd? Ha. Leg de schuld liever bij de makers van deze beelden, Anuschka Blommers en Niels Schumm. Die hebben pas een probleem.

 

 

 

 

 

 

Delusions heet de nieuwste expositie van dit fotografenduo, te zien bij de sinds vier maanden geopende Ravestijn Gallery in Amsterdam. Zinsbegoochelingen. Goeie titel, want dat is hier natuurlijk aan de hand. De fotografen houden hun publiek voor het lapje, en goed ook, net als de maker van de bekende optische illusie waarin je de ene keer een oude vrouw ziet en de andere keer een jong meisje, afhankelijk van wat de hogere regionen in je hersenen ‘besluiten’.

 

 

 

 

De foto’s werden gemaakt in opdracht van het nieuwe erotische culttijdschrift Baron. Blommers en Schumm maken vaker van dat soort kantelbeelden, meestal met behulp van alledaagse dingen. In de galerie hangt bijvoorbeeld ook een damesportret dat doet denken aan de schilderijen van de Italiaanse Renaissanceschilder Giuseppe Arcimboldo, die gezichten samenstelde uit groente en fruit. Blommers en Schumm deden hetzelfde, maar dan met gebruiksvoorwerpen: stofzuigers, stoelen, lampen. De illusie werkt wonderwel; nooit verwacht dat een koekenpan zo’n leuk mondje zou maken.

 

 

 

 

 

 

Maar het is méér dan leuk. Uit het werk blijkt hoe de twee fotografen de zichtbare wereld benaderen (altijd van een andere kant dan je verwacht) en hoe bedreven ze zijn in het vertalen van dat wereldbeeld met behulp van de camera. Je ziet precies hoe ze dat doen: stoel hier, lamp daar, en dan een golvende stofzuigerslang als haarlijn. Het klinkt knullig, maar met de juiste belichting en de juiste afstand versmolten al die spullen op de foto met elkaar tot iets wat je onmiddellijk herkent als een gezicht. Waarbij de toevoeging ‘op de foto’ van belang is; alleen in die hoedanigheid kan dit gezicht bestaan, als installatie in een ruimte, zonder de juiste afstand en belichting, zonder het kader van de camera, zou het gewoon een hopeloze berg spullen zijn.

Wie goed kijkt, herkent in het portret bovendien een oud werk van het duo: Meriba. Die foto kan gerust de Mona Lisa van Blommers / Schumm worden genoemd, omdat je niet met zekerheid kunt vaststellen of het meisje dat erop staat glimlacht of niet. Meriba duikt nog een keer op in The Ravestijn Gallery, maar op die foto laat ze zich alleen zien wanneer je vanuit je ooghoeken naar haar kijkt. Blommers en Schumm verstopten haar vage beeltenis achter een gekmakend patroon van verticale zwarte strepen dat acute scheelheid veroorzaakt.

 

 

 

 

Zo zijn ze wel, die twee fotografen. Altijd bezig om je te laten twijfelen aan wat je ziet. Ze fotografeerden vrouwen en keerden alles ondersteboven, behalve de ogen en de mond. Die bleven zoals ze zijn, zodat je in eerste instantie niets bijzonders ziet: gewoon ondersteboven hangende vrouwen. Totdat je zelf je hoofd kantelt en je doodschrikt van het enge resultaat.

 

 

 

 

 

 

Het zijn trucjes, jazeker, maar dan wel superieur uitgevoerde trucjes, bedoeld om de aandacht net iets langer vast te houden dan gemiddeld. Je voelt dat er iets niet klopt, maar kunt niet onmiddellijk ontdekken wat het is, omdat alles zo gewoon lijkt.

De serie voor Baron is het voorlopige hoogtepunt van die manier van werken. Blommers en Schumm houden ervan om te spelen en net even anders tegen de zichtbare wereld aan te kijken. En en passant wijzen ze fijntjes op het feit dat fotografen je van alles kunnen doen geloven en laten zien, zonder dat het er hoeft te zijn. Een foto is zelf al een optische illusie, een zinsbegoocheling – zo kun je het ook bekijken. Hoewel die uitleg in het geval van deze erotisch geladen foto’s eigenlijk net zo lullig klinkt als wanneer iemand (een man) beweert dat hij de Playboy koopt vanwege de diepte-interviews die erin staan. Huichelaar.

 

Blommers / Schumm: Delusions. T/m 3 maart in The Ravestijn Gallery, Amsterdam.

Gepubliceerd op 22 januari 2013 in de Volkskrant.

 

 

 

 

 

 

 

Blommers / Schumm behoort, net als die andere Nederlandse fotografenduo’s (Inez) Van Lamsweerde & (Vinoodh) Matadin en (Maurice) Scheltens & (Liesbeth) Abbenes, tot die zeldzame hokjesloze buitencategorie, waarin autonome kunst, mode en reclame dwars door elkaar heen lopen. Het tweetal fotografeert voor de meer conceptuele modebladen, zoals Fantastic Man en Self Service, maar ook voor beautymerk Dove en kinderkledinglabel Kidswear. De ene keer hangt hun werk in het Groninger Museum of, zoals nu, in The Ravestijn Gallery in Amsterdam, de andere keer bij de Arnhem Mode Biennale. Desondanks herken je hun werk uit duizenden.