Op zondag 23 december 2012 overleed fotograaf Harm Botman, die al een tijd ernstig ziek was. Een paar dagen daarvoor hadden in de Volkskrant zijn foto’s gestaan van het concert van de Rolling Stones in 1970 in de RAI.

 

***

Hij vloog graag, fotograaf Harm Botman. Zijn laatste project, net op tijd afgekomen met (financiële) steun van zijn vrienden, bestaat uit ongeveer 85 foto’s van het duingebied van Zuid Kennemerland en de kuststrook bij Bloemendaal, waar hij een zelfgebouwd lichtgewicht vliegtuigje overheen liet scheren. Aan de buik van het vliegtuigje hing een camera, die het natuurgebied vastlegde vanuit het perspectief van een vogel. Vorige week werd in Heemstede nog De Bleeker Editie ‘Zegepralend Kennemerland’ gepresenteerd, een fotografisch drieluik over het landgoed Elswout.

 

 

Afgelopen zondag overleed Harm Botman in zijn woonplaats Hillegom. Hij was al een tijdlang ziek. Van zijn hand waren de foto’s van het concert van de Rolling Stones in 1970, onlangs geplaatst door de Volkskrant. Ze doken op toen Botman samen met zijn zoon zijn uitgebreide archief was gaan uitzoeken. Dat archief behelst nog veel meer. Prints van kunstenaar en fotograaf George Hendrik Breitner bijvoorbeeld, en van Emmy Andriesse en Seydou Keïta uit Mali. Harm Botman drukte jarenlang prints voor deze fotografen. Daarin was hij ongeëvenaard, vonden velen.

Zijn betekenis voor de Nederlandse fotografiewereld is groot geweest. Zo zette hij zich halverwege de jaren tachtig in voor het behoud van het unieke Spaarnestad Fotoarchief, dat door uitgever VNU dreigde te worden afgestoten en verkocht aan het buitenland. Daarnaast organiseerde hij tentoonstellingen en ontwierp hij fotografieboeken. Harm Botman is 60 jaar geworden.

Gepubliceerd op 27 december in iets gewijzigde vorm in de Volkskrant.

***

Hij stond met zijn neus bovenop het podium, destijds in de Amsterdamse RAI. Achter hem: een zee van 20 duizend mensen, voor hem: zijn muzikale helden. Het was 9 oktober 1970 en Harm Botman, 18 jaar, was aanwezig bij het concert van de Rolling Stones, dat later het stempel ‘legendarisch’ zou krijgen. In de deining van de massa werden mensen door ruiten gedrukt en vielen ze uit stellages, terwijl de rest danste op Brown Sugar, dat in Amsterdam voor de eerste keer live ten gehore werd gebracht.

En Harm Botman? Die fotografeerde. Hij had behalve een zwart-wit rolletje ook een kleurenfilmpje bij zich, zodat wij nu, ruim veertig jaar later, kunnen zien dat de sterren op het shirt van drummer Charlie Watts felrood waren, en het oranje pak van Ron Wood precies dezelfde kleur had als zijn gitaar.

 

 

 

 

 

 

De foto’s die Botman in 1970 maakte zijn uniek. Niet alleen omdat ze getuigen van een gebeurtenis waar geen beeldmateriaal van bekend is, maar eveneens omdat ze ook nog eens van buitengewoon goede kwaliteit zijn. Laat dat maar aan de Botmannen over, zou je bijna zeggen.

Harm Botman is de broer van Machiel Botman. Beiden werden fotograaf, beiden verwierven een heel eigen publiek. Waar Machiels foto’s grotere bekendheid kregen, bleven die van Harm meer in de luwte. Zijn werk is vooral onder fotografen altijd zeer gewaardeerd. Daarbij is hij voor de fotografiewereld in Nederland en ook daarbuiten van groot belang geweest als tentoonstellings- en fotoboekenmaker en vooral als meesterdrukker voor collega’s, musea en verzamelaars. Niemand kan zo mooi zwart-wit printen als Harm Botman, zeggen zij die er verstand van hebben.

Nu is Harm Botman al een tijd ernstig ziek. Samen met zijn zoon Kuan (23) is hij begonnen met het opruimen van zijn archief. Het is ‘enorm’, zegt Kuan. Naast eigengemaakte foto’s bevat het ook afdrukken van beroemde fotografen, zoals de Fransman Robert Doisneau, en de Nederlandse fotografe Emmy Andriesse en de schilder/fotograaf George Hendrik Breitner.

 

 

 

 

En omdat Kuan ook fan is van de Rolling Stones diepten ze samen de foto’s van het concert uit 1970 op. Zag Kuan ineens die rode sterretjes van Charlie Watts verschijnen. Toen besloot Harm Botman om de rechten op deze foto’s aan zijn zoon te schenken. Die is nu bezig met het maken van een kleine publicatie en een tentoonstelling, waarvoor de foto’s op heel groot formaat zullen worden afgedrukt. Die tentoonstelling zal in het voorjaar bij de Amsterdamse GUP Gallery te zien zijn.

Het vijftigjarig jubileum van de Stones werd dit jaar uitgebreid aangehaald. Maar nog niet eerder zagen we de band door de ogen van Harm Botman. Nu, op de drempel van het nieuwe jaar, wel – en dat mag gerust legendarisch genoemd worden.

 

 

 

 

Het concert in de Amsterdamse RAI was het sluitstuk van The Rolling Stones European Tour 1970, een tournee die 21 concerten telde. De hit Brown Sugar, die een jaar later zou worden uitgebracht op het studioalbum Sticky Fingers, werd voor het eerst live in Amsterdam gespeeld. Achteraf gezien bleek dit een van de meest vruchtbare periodes in de vijftigjarige geschiedenis van de Rolling Stones, waarin behalve Sticky Fingers ook de albums Let it Bleed (1969) en Exile on Mainstreet (1973) werden uitgebracht. Dit was ook de periode dat gitarist Mick Taylor meespeelde. Op een paar foto’s van Harm Botman is hij te zien.

 

 

Harm Botman (Vogelenzang, 1952)

1965     Begint met fotograferen

1972     Doceert aan de Volkuniversiteit in Haarlem. Maakt reportages voor o.a. Panorama en Libelle.

1979     Maakt kennis met o.a. Robert Doisneau en Jacques Henri Lartigue tijdens fotofestival Rencontres, Arles.

1985     Maakt zich hard voor het behoud van het Spaarnestad Photoarchief in Haarlem.

1988     Drukt negatievenarchief van George Hendrik Breitner af in opdracht van het ministerie van WVC.

1998     Maakt tentoonstellingen voor Van Gogh Museum en Teylersmuseum en ontwerpt de catalogi.

2005    Drukt ruim tachtig grote prints van Emmy Andriesse voor tentoonstelling in Italië.

De laatste jaren maakt(e) Harm Botman luchtfotografie met behulp van een radiografisch bestuurbaar vliegtuigje.

 

 

 

Gepubliceerd op 19 december 2012 in de Volkskrant.