Er is altijd een weg terug. Volg het touw, laat niet los, en loop. Over de lavastenen, over het mos op de grond, langs de zwarte rotsen waaruit knoestige bomen omhoog schieten. Kijk uit voor de scheuren in de aarde. Wanneer je daarin verdwijnt, ben je alsnog verloren. Let niet op de sporen onderweg, de resten van een vuur, een paar lege schoenen, de strop aan een boomtak – kijk vooruit. Luister naar de vogels. Volg het touw en loop het bos uit.

Aokigahara Jukai betekent letterlijk ‘zee van groen gebladerte’, maar in de Japanse volksmond wordt Aokigahara Forest ook wel het ‘zelfmoordbos’ genoemd. Jaarlijks vinden honderden mensen hier een zelfgekozen dood. Misschien omdat ze daartoe werden aangezet door de beroemde roman van Seicho Matsumoto, Tower of Wave uit 1960, waarin een echtpaar zelfmoord pleegt in Aokigahara. Misschien omdat ze Waturu Tsurumi’s handleiding voor de zelfmoordenaar uit 1993 lazen, waarin het bos als perfecte zelfmoordlocatie wordt opgevoerd. Beide boeken zorgden voor een vloedgolf aan zelfmoorden in Aokigahara.

 

 

 

 

Wat de verklaring ook moge zijn, feit is dat mensen van heinde en verre komen om te sterven in deze zee van bomen aan de voet van de vulkaan Fuji op het Japanse eiland Honshu. Zo uitgestrekt is het gebied, zo dicht staan de bomen op elkaar, dat je niets hebt aan een kompas. Zelfs het duurste GPS-navigatiesysteem vangt hier bot. Wie vreest dat hij halverwege de tocht spijt zal krijgen van zijn beslissing, doet er beter aan om een lang touw of een rol tape mee te nemen en dat tijdens het lopen af te rollen.

 

 

 

 

Er lopen talloze van dit soort levenslijntjes kriskras door Aokigahara Forest. Pieter ten Hoopen, een gelauwerde Zweedse fotojournalist met Nederlandse wortels, kwam ze tegen terwijl hij onder leiding van geoloog Azusa Hayano de wildernis introk, op zoek naar het verhaal van het bos.

Hayano is daarvoor de uitgelezen man. Aanvankelijk deed de geoloog onderzoek naar de vulkanische bodem van Aokigahara. In het jaar 864 stroomden rivieren van lava uit de vulkaan Fuji naar beneden, waar ze stolden en een vruchtbare basis vormden voor het bos dat er nu ligt. Zo vruchtbaar zelfs, dat de bladeren er het hele jaar door groen blijven. Hoewel de geoloog nog altijd onderzoek doet naar dat natuurwonder, is hij tegen wil en dank een nog grotere expert geworden op een ander gebied. Hij vertelt erover in een korte, indrukwekkende documentaire die Vice.com onlangs maakte.

Al twintig jaar lang vindt de bedachtzame Hayano regelmatig lichamen van zelfmoordenaars in het bos. Ze liggen in tentjes, of tussen de blote wortels van een boom. Ze hangen aan takken, sommige al jaren, zonder dat ze ooit gevonden werden. Langzaam verschoof de interesse van de geoloog. In plaats van de verschillende sedimenten van de aarde probeert hij nu de diepere lagen van de menselijke geest te peilen, omdat hij zich na al die jaren nog steeds afvraagt: waarom?

 

 

 

 

Dat was uiteraard ook de vraag die Pieter ten Hoopen stelde, terwijl hij achter Azusa Hayano aan door Aokigahara Forest struinde. Lichamen waren er niet. Een paar weken voordat Ten Hoopen arriveerde, hadden de autoriteiten het bos schoongemaakt. Dat gebeurt één keer per jaar, vlak voordat de zomervakantie begint en de toeristen en dagjesmensen afreizen naar de rand van Aokigahara Forest, om lekker te kunnen griezelen. Maar voor de fotograaf bleken de volop aanwezige menselijke sporen in het bos genoeg.

Azusa Hayano wees hem op de blauwe en witte banen tape tussen de bomen. Aan het uiteinde daarvan was meestal iets te vinden. Een rugzak, een lege strip slaappillen, een verfrommelde kaart van het gebied, een geheimzinnig houten altaartje bij de ingang van een spelonk, dagboeken en kleren. Hayano wees naar boven, naar touwen die aan takken werden vastgeknoopt, naar poppen, ondersteboven vastgenageld aan boomstammen door hen die daarmee hun afkeer voor de maatschappij wilden uiten.

 

 

 

 

Hij vertaalde de waarschuwingsbordjes bij de ingang van het bos, opgehangen door de Zelfmoord Preventie Stichting: ‘Het leven is een kostbaar geschenk van je ouders. Denk alsjeblieft aan je ouders, je familie, je kinderen. Houd het niet voor jezelf. Praat over je problemen.’ En de briefjes die ze onderweg vonden vertaalde hij ook. ‘Zoek niet naar me’, stond er vaak.

Dat alles legde Pieter ten Hoopen vast. Misschien niet eens zozeer om een antwoord te krijgen op de vraag waarom, want dat antwoord vind je niet zomaar. Azusa Hayano is er al twintig jaar naar op zoek, daar in dat dichte bos. Het lijkt er eerder op alsof de fotograaf zich probeerde voor te stellen hoe het moest zijn om door Aokigahara te lopen met het idee dat deze wonderbaarlijke plek het laatste was dat hij zou zien. Hij keek naar de bomen door de ogen van iemand die heeft besloten om niet meer te willen leven en daardoor zag hij misschien wel meer dan normaal. Speurde hij naar sporen met zintuigen die op scherp stonden, ontdekte hij soms eerder dan Hayano een teken in het mistige groen.

Het gebeurt weleens dat Azusa Hayano iemand tegenkomt die de daad nog niet bij het woord heeft gevoegd. Een weifelaar, dolend tussen de bomen. Iemand in een tentje, die stug volhoudt dat hij daar alleen maar aan het kamperen is. Maar niemand loopt Aokigahara Forest in om alleen maar te kamperen, weet Hayano inmiddels. Dan praat hij met die mensen – als ze willen althans. Dan zegt hij dat ze niet alleen zijn. Dat ze slechts het touw hoeven te volgen en dat het bos dan achter hen ligt.

 

 

 

 

Gepubliceerd in Vrij Nederland, week 50, 12 december 2012