Op het station werd ik aangesproken door een mevrouw. ‘Ga jij ook demonstreren?’ vroeg ze. Ik knikte: jazeker. Ook ik stond te wachten op de trein naar Den Haag, waar ik mijn steun ging betuigen aan de vaderlandse kunst en cultuur die van het komende kabinet een flinke knauw kunnen verwachten.

‘Ik dacht het al’, constateerde de vrouw tevreden. ‘Jij bent ook in het zwart.’

Haar opmerking verbaasde me. Weliswaar had in de oproep voor de demonstratie op Facebook de aansporing ‘Kom in het zwart’ gestaan, maar er bevonden zich in onze nabijheid heus meer mensen in zwarte kleding. Die sprak de vrouw echter niet aan.

Ik keek om me heen en vroeg me af of ik misschien ook kon voorspellen wie straks richting het Haagse Malieveld zou lopen. Daar ijsbeerde een man met een lange zwarte jas en een zwart koffertje. Nee, die ging niet, dat was meer een zenuwachtige bankemployee. Een meisje met zwarte netkousen, een ultrakort rokje en een zwart leren jasje? Kon, kon, maar – nee, toch niet. Ze keek net iets te onverschillig nonchalant uit haar ogen.

De trein uit Amsterdam stopte langs het perron. We stapten in, en daar was het in één klap duidelijk. Al die jonge, in het zwart of donkergrijs geklede mensen – die gingen zeker weten naar Den Haag. Maar meende ik dat te weten door de kleur van hun kleding of door iets anders, iets wat minder voor de hand lag en ondefinieerbaarder was? Een oogopslag, een gebaar misschien?

Ik kwam er niet achter, maar plotseling irriteerde het me mateloos dat iedereen, ikzelf incluis, aan de oproep op Facebook had voldaan. Waarom gingen we in vredesnaam met zijn allen in het zwart tegen de kunstbezuinigingen ageren, terwijl die kleur eigenlijk zo’n vreselijk kunstcliché en, ik zou bijna zeggen, zo ontzettend rolbevestigend is?

Toen Ann Goldstein, de nieuwe directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, een paar weken terug voor het eerst echt in de openbaarheid trad, was ze gekleed in het zwart, met zwart haar en een dik zwart brillenmontuur. Omdat ze niet zo spraakzaam was, richtten de journalisten zich maar op haar uiterlijk. En bijna allemaal kwamen ze tot de conclusie dat we hier te maken hadden met een typische ‘kunstbobo’.

 

 

 

 

Zwart heeft in het dagelijkse straatbeeld al lang (om precies te zijn: sinds Coco Chanel) niets meer met rouw te maken. Zwart is de ultieme modekleur én de kleur van de Franse filosofen en de kunstbobo’s. Dat zijn de mensen tegen wie Geert Wilders zo tekeer gaat omdat ze elitair zouden zijn en de subsidiekranen willen laten stromen voor elke onbegrijpelijke kunstscheet.

Het stond er vol van op het Malieveld. Ann Goldstein zag ik niet, maar misschien kwam dat omdat ze niet opviel tussen al dat zwart. Er was één man helemaal in het rood. Die kreeg veel bekijks. ‘Het is goed dat we in het zwart zijn’, merkte iemand op. ‘Dat betekent dat we het serieus menen.’ Maar ik betwijfelde of de Haagse heren dat ook zo zouden zien.

Ik moest denken aan de film Funny Face uit 1957. Daarin speelt Audrey Hepburn een zogenaamd onaantrekkelijke boekenwurm die door een modefotograaf (Fred Astaire) wordt omgetoverd tot topmodel. Maar terwijl ze overdag in de meest geweldige haute couture wordt gehesen, met modestad Parijs uiteraard als ultieme achtergrond, smacht ze ’s nachts naar een beroemde Franse filosoof. Wanneer ze eens te laat is voor een fotoshoot, vindt de fotograaf haar in een donker café, waar ze, gekleed in een zwarte strakke broek en dito coltrui (en witte sokken – als een Michael Jackson avant la lettre), een idiote dans uitvoert. Het is alsof die kleding een vrijbrief is om zich zo gek mogelijk te gedragen. Ze is in die zwarte coltrui immers een kunstenaar?

Ik baalde inmiddels van mijn zwarte kleren, daar op het afgetrapte Malieveld. Ik heb de kleur altijd als veilig ervaren, als onopvallend chic (en, niet onbelangrijk, als slanker makend). Nu voor het eerst voelde ik me een clown, die een kunstje stond te doen – ook al deed ik dan niet eens veel.