Het wemelt in Breda van de romantiek. Er wordt naarstig gezocht naar de laatste ongerepte plekken in een wereld vol drukte en geschreeuw, of naar authentiek gedrag, daar waar bijna iedereen er hetzelfde uitziet en hetzelfde doet. Er worden reizen gemaakt, in de voetsporen van die beroemde negentiende-eeuwse kunstenaar Caspar David Friedrich, die mijmerende ruggen tegen de achtergrond van adembenemende landschappen schilderde, of juist diep het verleden in, terug naar de jeugd, terug naar de ex-geliefden.

Dat wat je van tevoren verwacht bij een thema als romantiek, krijg je te zien op BredaPhoto, het tweejaarlijkse fotofestival dat deze editie de titel Songs from the Heart meekreeg. Onvervalste, nostalgische romantiek – sommige fotografen zijn er hartstikke goed in, getuige de zinderende zeelandschappen, de starende meisjes en hier en daar de esthetische druppel op de lens. Maar voor BredaPhoto is romantiek in de fotografie gelukkig meer dan dat alleen.

Op verschillende locaties in de stad, waaronder het altijd fijne Chassépark (daar is traditiegetrouw de grote openluchttentoonstelling te zien) en het Breda’s Museum, presenteert het sympathieke internationale festival de níeuwe romantiek. Onder die paraplu schuilen volgens BredaPhoto ook: fotografen die weliswaar de objectieve camera gebruiken om de wereld mee te bekijken, maar die deze ‘werkelijkheid’ vervolgens op geheel eigen wijze verbeelden en presenteren (een ietwat verwarrende en vage categorie, omdat feitelijk iedere fotograaf dat doet, hoe documentair of journalistiek zijn werk ook is). En: fotografen die nadrukkelijk afstand nemen van de romantische blik en er in hun werk juist commentaar op leveren en ermee spelen. En joepie, die laatste groep is goed vertegenwoordigd.

Tussen de serieuze, woeste landschappen en de ernstige, zoekende mensen hangt (in Breda’s Museum) bijvoorbeeld ook het werk van Debby Huysmans uit België. Die ondernam eveneens een reis naar een vergeten, authentieke plek, in haar geval in Noord-Finland. Maar in plaats van de kunstenaarsidylle Hyrynsalmi zwelgend van grootstedelijk zielenleed in beeld te brengen, opteerde Huysmans voor de onderkoeld geestige en beheerste wijze. Gedetailleerde opnamen van natuurfenomenen worden afgewisseld met eigenzinnige portretten van de Finse bewoners, zoals een vrouw met een clownsneus en een raar petje op die je doodserieus zit aan te staren.

Of neem de Amerikaanse fotograaf Alec Soth. Die wierp zich met zijn hele ziel en zaligheid op de liefdesindustrie rond de Niagara-watervallen, een populaire plek om te trouwen (en ook weer met veel bombarie te scheiden, zo blijkt). Plagerig fotografeerde hij twee handdoeken in de vorm van kussende zwaantjes (en een hartje) op een gebloemde sprei in een hotelkamer.

BredaPhoto flikte het weer. Net als in de voorgaande edities kreeg de organisatie het voor elkaar om een programma samen te stellen dat interessant is voor zowel een groot publiek als de ingevoerde fotografiekijker. En net als alle vorige keren was er twijfel bij het lezen over het thema, zo groot en gewichtig dat je je van tevoren afvroeg of het festival zich er niet in zou verslikken. Die twijfel blijkt tijdens het kijken gelukkig ongegrond. Songs from the Heart is verfrissend authentiek in een tijd waarin elk festival de laatste vergeten plek op aarde wil zijn.

 

BredaPhoto: Songs from the Heart. T/m 26 oktober op verschillende locaties in Breda.

Catalogus 24,95 euro

 

 

VIJF HOOGTEPUNTEN VAN BREDAPHOTO 2014

Der Wanderer

Wie kent hem niet, de eenzame figuur op de berg? Hij staat met zijn rug naar je toe, uitkijkend over een mistig berglandschap. Ook wie het origineel, het negentiende-eeuwse schilderij Der Wanderer über dem Nebelmeer van de schilder Caspar David Friedrich, nooit zag, is met het oerromantische beeld vertrouwd. Dat kan niet anders, zo alomtegenwoordig is het. In MOTI, Museum of the Image, blijkt hoe alomtegenwoordig precies. In de voor BredaPhoto samengestelde installatie Der Wanderer hangt een geweldige hoeveelheid wandelaars, op filmposters, foto’s, boekomslagen, in reclames, videoclips, en games, allemaal geïnspireerd op dat ene schilderij, dat door de decennia heen zo’n ongelooflijke aantrekkingskracht is blijven uitoefenen. Zelf is het werk, dat behoort tot de collectie van de Hamburger Kunsthalle, als een schim aanwezig op de tentoonstelling; het wordt op ware grote geprojecteerd op de muur, inclusief voorbijlopende museumbezoekers. Mooi: het is eigenlijk een echo van zichzelf geworden.

Der Wanderer, t/m 26/10 in MOTI Breda.

 

Chassépark

Eigenlijk is het hele Chassépark, met zijn frisse groen en jonge kastanjebomen, één grote aanrader. Hier zijn ruim twintig fotoprojecten samengebracht, die op grote, tussen palen gespannen doeken worden gepresenteerd. De nostalgische circuswereld van Wiesje Peels bijvoorbeeld, een ontroerende reportage over Amerikaanse mijndorpen van Bryan Schutmaat of Simon Roberts’ van God en alleman verlaten pieren in Groot-Brittannië. Ook bijzonder: de serie Seeds van Jos Jansen. In foto’s die nu eens nostalgisch aandoen en dan weer bijna overdreven klinisch zijn, vertelt Jansen over de ontwikkeling van nieuwe voedselgewassen. Hoe een weinig sexy onderwerp ineens spannend kan worden, zie je hier. Dat geldt ook voor de pastelkleurige rotsblokken van Sven Fritz. Dat zijn stiekem geen rotsblokken, maar sterk uitvergrote steentjes uit de maag van een Zweedse auerhoen. De wonderen der natuur, onder de aandacht gebracht door fotografen in een vlaag van onbaatzuchtige romantiek.

Chassé XXL: werk van diverse fotografen in het Chassépark, Breda

 

Vier fotografen

BredaPhoto gaf vier fotografen de opdracht om nieuw werk te maken met het thema romantiek in het achterhoofd. Bert Danckaert maakte abstracte beelden op de vluchthaven van Brussel, overgangsplek van het alledaagse naar het onbekende. Martijn van de Griendt zocht zijn ex-vriendinnen op, van wie hij intieme polaroids maakte. De projecten van Jan Rosseel en Ola Lanko weten het meest te verrassen. Dat van Rosseel, Litho Belgica, is een subtiele en eigengereide fotografische reconstructie van het boek Oorlog en terpentijn, dat de Vlaamse schrijver Stefan Hertmans schreef over zijn grootvader en diens leven dat werd getekend door de Eerste Wereldoorlog. Ola Lanko maakte een knotsgekke installatie over de schijnbare tegenstelling tussen romantiek en rationaliteit, waarin een nagebouwde maquette van de Tatlintoren uit 1920 centraal staat. Een onmogelijke exercitie natuurlijk, die Lanko niettemin met flair en intelligente verbeeldingskracht wist te volbrengen.

Martijn van de Griendt, Jan Rosseel en Ola Lanko: Breda’s Museum; Bert Danckaert: Chassépark

 

Tessa Van Thielen

Dat ook geluk in een klein hoekje zit, bewijst de Belgische Tessa Van Thielen bij het SBK Breda. Ze toont slechts één kort videowerk, maar weet zichzelf daarmee wel mooi naar de top vijf van hoogtepunten op deze editie van BredaPhoto te katapulteren. Repeat after me is een stop-motion filmpje, dat in ongeveer vijf minuten korte metten maakt met dat eindeloze gedweep met de natuur. Van Thielen toont zwart-wit opnamen van de natuur, meren, besneeuwde bergen, velden vol sappige maïsplanten, en veroorzaakt vervolgens aardbevingen, lawines en golven door de afbeeldingen te verknippen, verscheuren, op te rollen of er iets overheen te strooien. Ondertussen lepelt een stem als in een online taalcursus gortdroge woorden op: ‘tornado’, ‘wave, ‘avalanche’.

Tessa Van Thielen: Repeat after me in SBK Breda.

 

Karin Borghouts

In 2012 brandde het ouderlijk huis van fotograaf Karin Borghouts af. Ze besloot het te fotograferen, met verschroeide herinneringen en al. Het indrukwekkende resultaat hangt nu aan de muren van Galerie Ecker: verstilde kleurenfoto’s van een volledig zwart geblakerd huis, waar de serviesstillevens van haar moeder nog in de kasten staan, gevangen onder een laag van as. Topstuk is de grijs uitgeslagen schaal tegen de muur die Borghouts fotografeerde en groots presenteert als was het een monumentaal kunstwerk. Bij de serie verscheen een mooi losbladig boek, zwart natuurlijk, uitgebracht door de Bredase uitgeverij The Eriskay Connection.

Karin Borghouts, Mijn Huis in Galerie Ecker, Breda

 

 

***

BredaPhoto kent dit jaar een paar bijzondere locaties. Onder de bruggen van de Bredase singels hangen de foto’s van Óscar Monzón, die stiekem slapende mensen in hun auto’s vastlegde. Je kunt ze zien door de boot te nemen bij het Chassépark. De veerdienst vaart onder alle bruggen door en eindigt bij Belcrum Beach, een ecologisch strandje aan de stadsrand. Hier is onder andere het werk van An-Sofie Kesteleyn te zien, gemaakt tijdens Burning Man, een achtdaags woestijnfestival in Nevada. Het spreekt voor zich dat de boot ook weer terugvaart.