De tentoonstelling Viewpoint in Huis Marseille, Amsterdam, gaat over het samenstellen van een tentoonstelling en over de lijntjes (inhoudelijke en formele bruggetjes) die, onzichtbaar voor sommigen en zo duidelijk als wat voor anderen, van kunstwerk naar kunstwerk lopen.

Persoonlijk genoot ik van het lijntje dat liep van Ryan McGinley’s fotowand You and My Friends (2012) naar het videowerk van Rineke Dijkstra: I See a Woman Crying (Weeping Woman) (2009).

 

 

 

 

[zie video hier]

 

Tweemaal werd ik geconfronteerd met de gezichten van mensen die keken naar iets wat ik niet kon zien.

Er waren jongvolwassenen die naar een popconcert luisterden, of liever gezegd: een popconcert beleefden, met elke vezel in hun lijf. Sommigen leken in vrolijke extase, anderen waren juist in zichzelf gekeerd. En er waren er ook die het leken uit te schreeuwen, mond wijd open, ogen dichtgeknepen. Had ik niet geweten dat ze uit vrije wil waren waar ze waren en had ik de blije gezichten eromheen niet als referentie gehad, dan had ik gedacht dat ze werden gemarteld of vergingen van verdriet.

 

 

In de zaal daarnaast keken Britse lagereschoolkinderen in een museum naar een schilderij van Picasso, Huilende vrouw uit 1937. Hun gezichten waren vrij expressieloos, waarschijnlijk vanwege de concentratie. Om beurten vertelden ze wat ze zagen.

Een vrouw die zich schaamt omdat ze op een huwelijk de taart heeft gestolen.

Een vrouw die nerveus op haar nagels bijt.

Een vrouw die zich alleen voelt omdat ze er anders uitziet dan de rest.

 

 

Allerlei gemoedstoestanden passeerden de revue. De kinderen kwamen er niet uit: is de vrouw op het schilderij nu vrolijk of verdrietig? Eén van de jongetjes, het jongetje met het meest expressieve gezicht, dat tijdens de sessie steeds met toegeknepen ogen naar het schilderij had zitten kijken, kwam met een oplossing.

‘When people win the X-Factor they cry and they look like they’re sad, but really they cry because they’re full of joy.’

Daar kwam hij op, door alleen maar te kijken naar wat voor hem toch een ingewikkeld, kubistisch schilderij geweest moet zijn. Kunst is context, wordt weleens gezegd. Maar die stap sloeg het kereltje gemakshalve even over.

 

Viewpoint is nog tot en met 9 december te zien in Huis Marseille, Amsterdam

 

***

 Er zijn talloze wetenschappelijke studies gedaan naar de verschillende uitdrukkingen van het menselijke (en het dierlijke) gezicht. De belangrijkste wetenschapper op dit gebied is de Amerikaan Paul Ekman. Hij bedacht in 1978 het Facial Action Coding System, waarin gezichtsexpressies kunnen worden opgeslagen, beoordeeld en vergeleken.