‘Mijn eerste leesbeeldjes stonden een tijd in de keuken, maar dat bleek niet erg praktisch. Vervolgens verhuisden ze naar een van mijn boekenkasten, waar ik toch al met de ruimte moet woekeren dus dat was ook een slecht idee.

Uiteindelijk verplaatste ik ze naar de eregalerij: het kleinste kamertje in mijn huis, de bestekamer.

Tegen die tijd was ik echt van die beeldjes gaan houden, dus om ze te eren heb ik een bordje op de deur geschroefd: Privaat Leesmuseum.’

 

Dit schrijft Ewoud Sanders, taalhistoricus en journalist bij NRC Handelsblad, in het onlangs verschenen boek Topstukken uit de collectie van het Privaat Leesmuseum (Antiquariaat Digitalis). Aan deze bundel leverden 50 schrijvers en twee illustratoren(duo’s) een bijdrage over leesplezier. De stukken worden vergezeld door foto’s van verschillende leesbeeldjes uit Sanders’ indrukwekkende verzameling.

 

Dit is mijn bijdrage.

 

Ik hoor het nog

 

Ooit was ik Marije Wartelsdochter. Ik stond in de deuropening van een hut, moe en geschokt vanwege de dode soldaten die ik in het bos had zien liggen, en tuurde naar binnen. In een hoek bewoog iets, iemand. ‘Water, water…’ fluisterde een stem, ik hoor het nu nog. De stem klonk zwak en een beetje hees en vooral heel dichtbij, alsof iemand naast me op de bank in mijn oor fluisterde. Mijn adem stokte, mijn hart bonkte in mijn borst, de haren op mijn armen stonden recht overeind. Het ene na het andere zintuig werd wakker. Ik was elf, ik lag thuis op de bank, het regende, maar dat was allemaal niet van belang.

Voorzichtig schuifelde ik de donkere hut in, bang en nieuwsgierig tegelijk, totdat ik kon zien wie daar lag. Het was een gewonde Franse soldaat die ineens mijn arm greep. Marije Wartelsdochter, nee: ik, nee: Marije en ik, wij vlogen samen van schrik zowat een meter de lucht in.

Toen ik verder las was ze weg, die magische persoonsverwisseling. Was Marije gewoon weer Marije, een Vlaamse die op de vlucht voor een gedwongen huwelijk de liefde van haar leven ontmoet (die gewonde soldaat, die uiteraard een knappe, pacifistische muzikant blijkt) en ik gewoon weer mezelf, een kind dat op een druilerige middag Geef me de ruimte! van Thea Beckman lag te lezen, het eerste deel van een trilogie over een door Frankrijk reizend muziekgezelschap tijdens de Honderdjarige Oorlog. Niet dat het daarna niet meer spannend werd, of woest romantisch – integendeel: mijn boeken hebben ezelsoren op de plekken waar, in Beckmans woorden, ‘lang en warm’ werd gekust. Maar nooit weer was ik Marije Wartelsdochter, evenmin als een ander fictief personage trouwens.

Sindsdien weet ik wat lezen is. Deze ene ongeëvenaarde leeservaring zette de toon voor alle leesuren die daarna kwamen, en dat waren er heel wat. Elk boek dat ik open draagt de belofte van die regenachtige middag in zich, bij elke bladzij die ik omsla hoop ik op een soortgelijk wonder. Soms kom ik er in de buurt, soms niet.

*

 

Nu rest mij alleen nog een bezoek aan het Privaat Leesmuseum.